Sunday, February 20, 2022

စတော့ ပေါက်စျေး ဘယ်လို သိမလဲ?

 စတော့ပေါက်စျေးကြည့်ဖို့ဆိုတာ website တော်တော်များများရှိပါတယ်။ နိုင်ငံ အလိုက်ပေါ့။ စတော့ အရောင်း အဝယ်ကို နိုင်ငံ  များစွာ၌ လုပ်လို့ ၍ ရသည်။ ဥပမာ-အမေရိကန် စတော့ စျေးကွက်ကို ရည်ညွန်း ပြီး သင်ပြပေးပါ့မယ်။ 

ဘာလို့လဲ ဆိုတော့ အမေရိကန်စတော့ စျေးကွက်က လတ်ပေးလတ်ယူ မှုနည်းပါးခြင်း ၊ စျေးကွက်ကြီး၍ အရောင်းအဝယ် လုပ်ရတာ လွယ် ကူခြင်း၊ စျေးကွက်မှာ ငွေကြေး ဆုံးရှူံးမှူ တွေနည်းတာကြောင့် ပါ။

ကျွန်တော် တို့ဝယ်ချင်တဲ့ စတော့က ဥပမာ လက်ရှိ တစ်ပြေးနေတဲ့ Apple ကုမ္မဏီရဲ့ 'စတော့' ဆိုပါစို့။ အောက်ပါ  website  သွားပြီး စျေး နန်း ကြည့်နိုင်ပါတယ်။

 

 

စတော့ (Stock) အစုရှယ်ယာ (Shares)?

စတော့ (Stock) လို့ပြောရင် ကုမ္ပဏီတစ်ခုရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ပိုင်ဆိုင် မှုကို ဆိုလိုတာဖြစ်ပြီး ၊ အစုရှယ်ယာ (Shares) ဆိုတာကတော့ ကုမ္ပဏီ မှာရှိတဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုယူနစ်ကို ဆိုလိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကုမ္ပဏီ တစ်ခုမှာ စတော့တစ်ခု ပိုင်ဆိုင်ထားတယ်လို့ပြောရင် ဒီစတော့ထဲမှာ အစု ရှယ်ယာ အများကြီး ပါဝင်နိုင်ပါတယ်။ စတော့လို့ပြောရင် ကုမ္ပဏီ တစ်ခုရဲ့ အစု ရှယ်ယာ တွေကို စုပေါင်းပြီး ခြုံငုံခေါ်ဆိုတာဖြစ်ပါတယ်။

 
စတော့ကို ရှယ်ယာလို့ သုံးလေ့ရှိသလို ရှယ်ယာကိုလည်း စတော့လို့ အပြန်အလှန် ပြောင်းလဲ သုံးနှုန်လေ့ ရှိပါတယ်။ ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှာ စတော့တစ်ခု (သို့မဟုတ် ရှယ်ယာများ) ပိုင်ဆိုင်ထားတယ် ဆိုရင် အဲဒီကုမ္ပဏီကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ရရှိမှာဖြစ်ပြီး ကုမ္ပဏီရဲ့ အစုရှယ်ယာရှင် (shareholder or stockholder) ဖြစ်လာပါတယ်။

အစုရှယ်ယာ ဝင်ငွေ နှုင်. ရှယ်ယာရောင်း/ဝယ်ခြင်း

 အစုရှယ်ယာတွေကို အရောင်းအဝယ်လုပ်ခြင်းဖြင့် ဝင်ငွေ (၂) မျိုး ရရှိနိုင် ပါတယ်။

  • အစုအပေါ်အမြတ်ဝင်ငွေ (Dividends) – ကုမ္ပဏီကို တစ်စိတ် တစ်ပိုင်း ပိုင်ဆိုင်သူဖြစ်တဲ့အတွက် အကျိုးအမြတ်တွေအပေါ်မှာ ပိုင်ဆိုင်တဲ့အစုအလိုက် အကျိုးခံစားခွင့် ရှိပါတယ်shwedingar.com ကုမ္ပဏီက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေကို အကျိုးအမြတ် ပေးဝေဖို့ ဆုံးဖြတ် လိုက် တဲ့အခါ အစုအပေါ်အမြတ်ဝင်ငွေ ရရှိပါလိမ့်မယ်။
  • ရေရှည်အမြတ်အစွန်းဝင်ငွေ (Capital gains) – ကုမ္ပဏီက တိုးတက်ပြီး အကျိုးအမြတ် များသထက်များအောင် လုပ်ဆောင် နိုင်တယ်ဆိုရင် ကုမ္ပဏီရဲ့ တန်ဖိုးကလည်း မြင့်တက်လာပါလိမ့်မယ်၊
  • ဒါဆိုရင် ကိုယ်ပိုင်ဆိုင်တဲ့ ကုမ္ပဏီရဲ့ အစုရှယ်ယာကလည်း တန်ဖိုး မြင့်တက် လာပါလိမ့်မယ်၊ ကိုယ်ဝယ်ယူခဲ့တဲ့ တန်ဖိုးထက် များတဲ့ တန်ဖိုးနဲ့ ပြန်လည်ရောင်းချခြင်းဖြင့်လည်း အကျိုးအမြတ် ရရှိ နိုင်ပါတယ်။

စတော့ရှယ်ယာတွေကို အရောင်းအဝယ်လုပ်ကြတဲ့ အကြောင်းအရင်း နောက်တစ်ခုကတော့ ကုမ္ပဏီအပေါ်ကို ထိန်းချုပ်ခွင့် ရချင်တဲ့ အတွက် ပါ။ အစုရှယ်ယာရှင်တွေက ကုမ္ပဏီရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ပိုင်ဆိုင်သူတွေ ဖြစ်တာကြောင့် ကုမ္ပဏီရဲ့ အရေးပါတဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေမှာ မဲပေးပိုင်ခွင့် ရှိပါတယ်။ 

ဒါပေမယ့်လည်း ရှယ်ယာအမျိုးအစား တိုင်းကတော့ မဲပေးခွင့်ရရှိမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ရှယ်ယာအပေါ်မူတည်ပြီး အခွင့်အရေး အမျိုးမျိုး ရှိတတ် ပါတယ်။

စတော့ရှယ်ယာ ဝယ်ခြင်း၊ ရောင်းခြင်းဖြင့် ဘယ်လိုဆုံးရှုံးနိုင်ခြေရှိလဲ။

စတော့ရှယ်ယာ စျေးကွက်မှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်းက အကျိုးအမြတ် ရှိနိုင် သလို ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေလည်းရှိပါတယ်။

ကုမ္ပဏီတွေဆိုတာက အမြဲတမ်း အကျိုးအမြတ်ရနေတာ မဟုတ်တော့ အမြဲတမ်းလည်း တန်ဖိုးတက်နေမှာ မဟုတ်ပါဘူ။ ကုမ္ပဏီတိုင်း ကလည်း အစုအပေါ်အမြတ် ခွဲဝေမပေးပါဘူး။ အဲလိုခွဲဝေပေးတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေ ကလည်း နောင်တစ်ချိန်မှာ မပေးတော့တာမျိုးလည်း လုပ်လို့ရပါတယ်။ တကယ်လို့ ကုမ္ပဏီရဲ့တန်ဖိုး မတက်လာဘူး ဆိုရင် ကိုယ်ပိုင်ဆိုင် ထားတဲ့ အစုရှယ်ယာ တန်ဖိုးကလည်း တက်လာမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

ကုမ္ပဏီတစ်ခုရဲ့ အကျိုးအမြတ်၊ တိုးတက်မှုနဲ့ လုပ်ငန်းတန်ဖိုးတွေက အကြောင်းအချက်အများကြီးအပေါ် မူတည်ပါတယ်။ ညံ့ဖျင်းတဲ့ စီမံ ခန့်ခွဲမှု၊ ကံဆိုးခြင်းတွေကလည်း ကုမ္ပဏီရဲ့တန်ဖိုးကို ကျဆင်း စေနိုင် သလို နိုင်ငံရေး သို့မဟုတ် ဥပဒေအပြောင်းအလဲ၊ စစ်ပွဲ၊ ကူးစက် ရောဂါ အစရှိတဲ့ ကုမ္ပဏီရဲ့ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာ မရှိတဲ့ အခြားပြင်ပ အကြောင်း အရင်းများကလည်း ကုမ္ပဏီရဲ့တန်ဖိုးကို တဟုန်ထိုး ကျဆင်း စေနိုင်ပါ သေးတယ်။

အဲဒီလိုမျိုးဖြစ်တဲ့အခါ ကုမ္ပဏီကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ပိုင်ဆိုင်ခြင်းက ကိုယ့်အတွက် ဘာအကျိုးအမြတ်မှ ရရှိအောင် ဖန်တီးပေးနိုင်မှာ မဟုတ် ပါဘူး။ ဒါ့အပြင် အဆိုးဆုံးအခြေအနေ အနေနဲ့ ကုမ္ပဏီရဲ့ စီးပွား ရေးလုံးဝ ရပ်တန့်ပြီး ကိုယ်ပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့ အစုရှယ်ယာတွေက လုံးဝ တန်ဖိုး မရှိတော့တဲ့ အထိလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

ဘယ်လို အစုရှယ်ယာတွေကို ရောင်းဝယ်လို့ရမလဲ။

ကိုယ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံချင်တဲ့ ကုမ္ပဏီက အများပြည်သူပိုင် စာရင်းဝင်ကုမ္ပဏီ ဖြစ်တယ်ဆိုရင် အဲဒီကုမ္ပဏီ စာရင်းဝင်ထားတဲ့ စတော့အိပ်ချိန်းမှာ အရောင်းအဝယ် လုပ်နိုင်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ ရန်ကုန်စတော့ အိပ်ချိန်းမှာ ကုမ္ပဏီ (၆) ခုက စာရင်းဝင် ထားပါတယ်။ အဲဒီကုမ္ပဏီ (၆) ခုရဲ့ အစုရှယ်ယာတွေကို အရောင်းအဝယ်လုပ်လို့ရပါတယ်။

ကုမၸဏီက အများပြည်သူပိုင် ဖြစ်ပေမယ့် စာရင်းမဝင်ထားဘူးဆိုရင် ငွေစျေးသက်သေခံ ကုပ္မဏီများရဲ့ အကူအညီနဲ့ အရောင်းအဝယ် ပြုလုပ် လို့ ရကောင်း ရနိုင်ပါတယ်။

ပုဂ္ဂလိက ကုမၸဏီတွေရဲ့ အစုရှယ်ယာ အတွက်တော့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံဖို့ ပိုခက်ခဲပါတယ်s။ သူတို့မှာ ထားရှိနိုင်တဲ့ အစုရှယ်ယာဝင် အရေအတွက် ကို ကန့်သတ်ထားပြီး များသောအားဖြင့် ရှယ်ယာတွေကို ထုတ်မရောင်း တာ များပါတယ်s။ ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီတွေမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ ချင်တယ် ဆိုရင်တော့ လက်ရှိပိုင်ရှင် (လက်ရှိ ရှယ်ယာရှင်များ)နဲ့ တိုက်ရိုက် တွေ့ဆုံပြီး ညှိနှိုင်းဖို့ လိုပါလိမ့်မယ်။ (source; shwedingar.com)  hello

စတော့ အမျိုးစား

 စတော့လို့ဆိုရာမှာ သာမန်အားဖြင်. ရိုးရိုး စတော့လို့ခေါ်တဲ့ commom stock နဲ့ အထူးစတော့ လို့ခေါ်တဲ့prefer stock ဟူ၍ ၂ မျိုးရှိပါတယ်။
 

ကျွန်တော်တို့ 'စတော့လို့'ပြောရင် သာမန်ရိုးရိုးစတော့ ကို ဆိုလိုတာပါ။ ရိုးရိုးစတော့လို့ ဆိုပေမယ့် အမှန်တကယ်တော့ မရိုးပါဘူး။ ဒီ စတော့ ကို ဝယ်ခြင်းအားဖြင့် ကုမ္မဏီ ရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို ပိုင်ဆိုင်ပါတယ်။ 

အကယ်၍ ကုမ္မဏီက နှစ်ချုူပ်လို့ အမြတ်ငွေ ရရင် ဒီစတော့ ပိုင်ဆိုင်တဲ့ သူတွေကို ပိုင်ဆိုင်တဲ့ ပမာဏအလျောက် ခွဲဝေပေးပါတယ်။ ဘယ်လို ခွဲဝေပေးသလဲ ဆိုရင် ဥပမာ ကုမ္မဏီ ရဲ့အမြတ်ငွေက သိန်း100 ဆိုရင် သူထုတ်တားတဲ့ စတော့ အရေအတွက် ပေါင်း က 100 ခု ဆိုပါတော့။ 

ဒါဆိုရင် သိန်း100 ကို 100 ပုံ ပုံရင် 1 ပုံ ကို တစ်သိန်းရမှာပေါ့။ အကယ်၍ ကိုယ်က စတော့ 2ခုပိုင်ရင် နှစ်သိန်းရမှာပေါ့။ အဲ ဒီခွဲဝေ ပေးတဲ့ အမြတ် ကို Earning per Share အတိုကောက် EPS လို့ပြေလေ့ ရှိပါတယ်။ 


စတော့စျေးနှန်းကြည့်တဲ့website တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Finance.yahoo.com ကို သွားပြီး search box မှာ AAPL လို့ရိုက်လိုက်မယ် ဆိုရင် apple computer ကုမ္မဏီ ရဲ့စတော့ရှယ်ယာ တန်းဖိုးကို ဖော်ပြပါလိမ့်မယ်။ 

AAPL ဆိုတာ apple ကုမ္မဏီကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ အတိုကောက် စာလုံးပါ။ ကုမ္မဏီတိုင်း က သူ့ကိုယ်စားပြု အတိုကောက်စာလုံး ရှိလေ့ရှိပါတယ်။ စတော့ ဝယ်ခြင်းအားဖြင့်အဓိက ဝင်ငွေရတဲ့နည်းလမ်း ကတော့ Growth စျေးတက်ဖို့ များတဲ့စတော့ ကို ရွေးဝယ်ခြင်းပါ။  

စတော့ မှာ ရင်းနှီးမြုပ်နှံတဲ့ စီးပွားရေးသမား အများစု က အဲဒီ စတော့ ကို ပိုင်ထားလို့ အစုရှယ်ယာ ရတာထက် အဲဒီ စတော့ ရှယ်ယာ ရဲ့စျေးနှုန်း တက် သွားတာကို ပိုဂရုစိုက်ကြပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ စျေးနှုန်း တက်တာက များသောအားဖြင့် ငွေပိုရကြလို့ပါ။


စတော့ဆိုတာ အများက အတက်အကျ များတယ် ဆိုပေမယ့် ရေရှည်မှာ စျေးတက်ဖို့များပြီး အချိန်အနည်းငယ် ပေးပြီး လေ့လာမယ် ဆိုရင် ဝင်ငွေ အတော်သင့်ဝင်အောင် လုပ်နိင်တဲ့ စီးပွားရေး ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှူ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဒီလင်.ကို နှိပ်ပြီး အတက်ကျကြည်.လို.ရတယ်။

(  https://finance.yahoo.com/ )

စတော.-အတက်အကျ သတိထားသင်.သည်


 

ကမ္ဘာ.စျေးကွက်


 

ဘယ်အချိန်ဝယ်သင်.သလဲ?


 

စတော့ ပေါက်စျေး ဘယ်လို သိမလဲ?

 စတော့ပေါက်စျေးကြည့်ဖို့ဆိုတာ website တော်တော်များများရှိပါတယ်။ နိုင်ငံ အလိုက်ပေါ့။ စတော့ အရောင်း အဝယ်ကို နိုင်ငံ  များစွာ၌ လုပ်လို့ ၍ ရသည်...